ANG TULA
Ayon
kay Lope K. Santos ang tula ay isang akdang pampanitikan na nagtataglay ng apat
na elemento:sukat,tugma,kariktan
at talinghaga.
Nabibilang
dito ang bugtong, salawikain, bulong,
awiting
bayan atbp.
Ayon
nina AGA, Corazon de Jesus, at Florentino Collantes, ang pamantayan sa paglikha
ng tula ay nababatay sa
sukat,
tugma, at sesura.
Apat
na Pangkalahatang Uri ng Tula:
1. Tulang Pandamdamin o Liriko
Naglalahad ito ng mga saloobing damdamin,
imahinasyon, at karanasang maaaring sarili ng may-akda o ng ibang tao. Kabilang
dito ang soneto, elihiya, bulong, oda,at dalit.
2.
Tulang Pasalaysay
Nagsasalaysay ito ng makukulay na karanasan
o pangyayari tungkol sa pag-ibig, kabayanihan at kadakilaan ng pangunahing
tauhan. Saklaw ng uring
ito
ang epiko, awit, kurido, at pasyon.
3.
Tulang Patnigan
Isang uri ito ng pagtatalong patula na kinapapalooban
ng matalinong pangangatuwiran, talas ng pag-iisip at lalim ng diwa. Kabilang
dito ang duplo, karagatan,
balagtasan, batutia[tagalog], at
crisottan[kapampangan].
4.
Tulang Padula
Nasasaklaw dito ang mga dulang diyalogo
o usaping patula.
Pangunahing
halimbawa dito ang komedya o moro-moro, senakulo, tibag,
at sarswela.
Mga Uri ng Tulaayon sa Kayarian
1.
Matandang tula o Makalumang tula
Ito’y binubuo ng mga taludtod na may
sukat at may tugma.
Ang mga taludtod ay nagtataglay ng sukat at ang huling
pantig
ng isang saknong ay magkasintunog.
2.
Malayang Taludturan o free verse
Ito ang tawag sa tulang walang sukat
at
tugma.
Mga Tulang
Pandadamin o Liriko
1. Soneto
Tulang
binubuo ng labing-apat na taludtod bawat saknong.
nagtataglay ito
ng mga aral ng buhay. Ang nilalaman ay tungkol sa damdamin at kaisipan at may malinaw na kabatiran sa likas na
pagkatao.
2.
Elihiya
Tulang natutungkol sa kamatayan,
pananangis at panaghoy.
3.
Bulong
Tradisyunal na tulang ginagamit sa
panggagamot o pang-ingkanto, sa pangkukulam, sa paggalang ng mga anito at sa
pagpapagaling sa isang may sakit.
4.
Oda
Mga tulang tumutukoy sa paghanga ng isang
tao o bagay. Masigla
angnilalaman at walang katiyakan ang bilang ng mga pantig sa
bawat taludtod.
5.
Dalit
Tulang
natutungkol sa pag-aalay ng dasal kay Mahal na Berhen Maria. Isang
awit ng papuri luwalhati, kaligayahan o pasasalamat, karaniwangpara sa Diyos,
sapagkat nagpapakita, nagpaparating o nagpapadama ng pagdakila at pagsamba.
